སྟོན་སྟེགས་འཆར་སྣང་།
གློག་རིག་གསབ་ལེན་འཕྲུལ་རིག་སྟོན་སྟེགས་ཀྱིས་ གནས་སྡུད་གནས་ཚད་མཐོ་ཤོས་སྟོནམ་ཨིན་ དེ་གིས་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གཙོ་བོ་བསམ་ཞིབ་བྱེདཔ་ཨིན་དང་ དེའི་གློག་རིག་གསབ་ལེན་འཕྲུལ་རིག་གིས་ དུས་བཞིན་ལཱ་སྣ་བརྒྱུད་དེ་ ཉིན་བསྟར་བཞིན་དུ་སྙན་ཞུ་ཁ་གྲངས་༡༠༠ ལས་འགལ་ བསྡུ་ལེན་དང་བགོ་བཤའ་འབདཝ་ཨིན་ གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གིས་ ས་ཁོངས་དྲག་གནོན་ཁྱབ་སྤེལ་དང་ ཉེན་ཅན་ཚུ་ གློག་རིག་རིམ་མ་སྒྲིག་པ་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་མ་ཚད་ དྲག་གནོན་གྱི་ཞིབ་རྟོག་ཚུ་ངོས་འཛིན་འབད་བཅུགཔ་ཨིན་ གནས་སྡུད་དེ་ སྙན་ཞུ་ཐོག་ལས་དང་ གློག་རིག་ཡོངས་འབྲེལ་མགྲོན་སྐྱོང་གནས་ཚད་ཀྱི་ཁ་གསལ་ཚུད་པའི་བརྡ་དོན་ ཐད་ཀར་ ཡོངས་འབྲེལ་ ཡང་ན་ འོས་བསྡུའི་ས་ཁུལ་ཐོག་ལས་ ཁྱབ་སྤེལ་འབདཝ་ཨིན། གློག་རིག་གསབ་ལེན་འཕྲུལ་རིག་སྟོན་སྟེགས་ཀྱིས་ གློག་རིག་ཐིག་ཚད་(granularity)གནས་ཚད་ཁར་ ཐོབ་དབང་མེད་དེའི་མེན་པར་ ད་ལྟོ་གནས་སྡུད་གནས་ཚད་མཐོ་ཤོས་འདི་གིས་ ལས་སྣ་དེ་ཚུ་སྟོནམ་ཨིན། དེ་གིས་ འཕྲལ་ཁམས་མངོན་འགྱུར་གནོད་ཉེན་ ཉེན་ཅན་ཚུ་ བྱུང་རྐྱེན་ལས་བརྟེན་ གནས་སྟངས་དང་བསྟུན་པའི་གོ་བ་བརྡ་སྤྲོད་ ཁྱབ་ཆེ་བའི་མི་དམངས་ལུ་འབད་དགོཔ་ཨིན་ དེ་བཟུམ་མའི་འབྲེལ་གཏོགས་ཡོད་མི་ཚུ་ལུ་ མིང་མ་སྟོན་པར་གསང་བྱ་བཞགཔ་ཨིན།
རྒྱུ་ཁུངས་དང་ངོ་རྟགས།
གནས་སྡུད་ཚུ་ གོ་རིམ་བཞིན་ དེམ་ཅིག་སྟོནམ་ཨིན་པ་འདི་ཡང་ sources and ངོ་རྟགས. རྒྱུ་ཁུངས་འདི་ ཉེར་མཁོའི་གནས་སྡུད་སྡེ་ཚན་ངོ་བོ་གང་རུང་ཨིན་ གཞི་རྟེན་རྒྱུ་ཁུངས་ཚུ་འདི་ honeypot, population, scan, sinkhole ཨིན། མི་རློབས་དང་ལོག་པར་འདི་ ལོག་པར་གཞིར་བཟུང་བའི་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་དང་གཅིག་ཁར་ ཉེན་ཅན་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བརྟ་ཞིབ་མ་བརྩིས་བར་ མཐའ་ཐུགས་མི་རློབས་ཉམས་མྱོང་འཐོབ་ནི་འདི་བརྩིཝ་ཨིན། A 6 རྗེས་འཇུག་འདི་ ཨའི་པི་བིཧི་༦ (IPv6)གྱི་གནས་སྡུད་ལུ་གོཝ་ཨིན༼རྗེས་འཉུག་མེད་པར་ཐོ་འཛུགས་འབད་མི་ག་ར་ ཨའི་པི་བིཧི་༤ (IPv4)གྱི་གནས་སྡུད་ལུ་གོཝ་ཨིན༽
རྒྱུ་ཁུངས་ནང་ ཁོང་ཚུ་དང་འབྲེལ་བའི་ངོ་རྟགས་འོང་དགོ་ དེ་གིས་ གནས་སྡུད་སྤྱན་འབུལ་དོན་ལུ་ སྐབས་དོན་ཁ་སྐོང་བྱིནམ་ཨིན་ དཔེར་ན་ scan ཀྱི་ངོ་རྟགས་འདི་ ལོག་པར་དབྱེ་བ་སོ་སོར་ངོ་མ་ཅིག་ནང་བཙུགསཔ་ཨིན་༼འདི་ཡང་ ཞབས་ཏོག་མགརོན་གཉེར་འདི་ ལོག་པར་ telnet, ftp and rdp)དེ་བཟུམ་སྦེ་བཏབ་ཨིནམ་ལས་ དེའི་ malwareབཟའ་ཚང་འདི་ ངོ་མ་sinkhole དང་གཅིག་ཁར་མཐུད་འབྲེལ་འབདཝ་ཨིན་༼འདི་ཡང་ རྩ་བོ་ཚུ་གིས་ malwareནང་ཚན་ adload, andromeda and necurs).ལུ་ ནད་འབུ་ཨིན༽
ངོ་རྟགས་ཚུ་གིས་ སྟོན་ཡོད་མི་གནས་སྡུད་ལུ་ མངོན་གསལ་ཁ་སྐོང་བྱིནམ་ཨིན།
ང་བཅས་ཀྱིས་ ཉེན་ཅན་ཚུ་ ཡང་ན་ རྩ་བོ་ཚུ་བདེ་འགྲིག་གུར་ ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ ཞིབ་རྟོག་འཁོད་ནིའི་དོན་ལུ་ རྒྱུ་ཁུངས་སྡེ་ཚན་ཁ་སྐོང་ངོ་སྤྲོད་འབདཝ་ཨིན་ དཔེར་ན་ http_vulnerable ཡང་ན compromised_website. དེ་གིས་ ངོ་རྟགས་ནང་གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་གནད་དོན་ཚུད་ཡོདཔ་དེ་ཡང་ སི་བི་ཨི་ཉེན་ཅན་ཚུ་དང་ ཚོང་འབྲེལ་པ་ཚུ་ ཡང་ན་ ཐོན་རྐྱེན་གནོད་པ་ ཡང་ན་ རྒྱབ་སྒོ་དང་ ཡོངས་འབྲེལ་ཕྱི་རིམ་ ཡང་ན་ གློག་རིག་ཆ་ཤས་མཐོང་ཚུལ་གྱི་བརྡ་དོན་ཚུ་དམིགས་བསལ་ཚུདཔ་ཨིན། དཔེར་ན་ http_vulnerable འདི་ citrix or cve-2023-3519.ཨིན།
མཇུག་ར་ ང་བཅས་ཀྱིས་ གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་ལུ་ ངོས་འཛིན་འབད་ནིའི་འཐེབ་བཙུགས་ཡོདཔ་ལས་ ང་བཅས་ལུ་ངོ་རྟགས་ལེག་འཐོན་ཡོད། དེའི་ག་ཁྱབ་ཟེར་ན་ རྒྱུ་ཁུངས་དབྱེ་ཁག་གསརཔ་གདམ་འཐུ་འབད་མི་ནང་ འཐོན་ནི་ཨིན་མས། དཔེར་ན་ མ་གཞི་snmpའདི་ ངོ་རྟགས་སྦེ་ རྒྱུ་ཁུངས་ scanནང་སྟོན་ཏེ་ རྒྱུ་ཁུངས་ཀྱི་རྣམ་པ་སྦེ་བརྩིཝ་ཨིན། དེ་གིས་ ང་བཅས་ལུ་ གློག་རིག་ཐིག་ཚད་ཨེས་ཨེན་ཨེམ་པི་གྱི་ལོག་པར་བཏབ་པའི་འགྲུལ་འབྲས་སྟོནམ་ཨིན་ དེས་ ཉེན་ཅན་དཔེར་ན་ cve-2017-6736.དང་འདྲ་བའི་དམིགས་བསལ་ཨེས་ཨེན་ཨེམ་པི་གྱི་ལོག་པར་འགྲུབ་འབྲས་འདི་ བལྟ་ནིའི་རང་དབང་ཡོདཔ་ཨིན།
ཐད་ཀར་དུ་གནས་སྡུད་དབྱེ་ཁག་ལུ་མཐུད༔ གཡོན་པའི་བསྒྱུར་ཆའི་ནར་རིས།
གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་སྟོན་མི་ཚུ་ ཉེན་སྐྱོབ་འཕྲུལ་རིག་ ལོག་པར་བཏབ་པ་ དང་ ཐོན་སཀཡེད་དང་འཚོལ་ཞིབ་འཕྲུལ་རིག་བརྩིས་ཏེ་ བསྡུ་སྒྲིག་རྒྱ་ཆེའི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ལས་ བསྡུ་སྒྲིག་འབད་མི་ལུ་གོཝ་ཨིན། དེ་འི་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་དབྱེ་ཁག་ངོ་མ་འདི་་གཡོན་པའི་བསྒྱུར་ཆའི་ནར་རིས་ལུ་བགོ་བཀྲམ་འབདཝ་ཨིན་ དེ་དང་གཅིག་ཁར་ དབྱེ་ཁག་རེ་རེ་བཞིན་ལུ་ གློག་རིག་གི་གདོང་ཤེལ་མ་འདྲ་བའི་བརྡ་མཚན་སྟོནམ་ཨིན།
ཐད་ཀར་རྒྱུ་ཁུངས་ དབྱེ་ཁག་ཚུ་འདི་ གང་མགྱོགས་རྒྱུག་ནས་ལག་ལེན་འཐབ་ཚུགས་ནིའི་དམིགས་དོན་ཨིན།
-
དཔེར་ན་ ཉེན་སྐྱོབ་འཕྲུལ་རིག -གིས་ རྒྱུ་ཁུངས་
sinkholeལས་བརྟེན་པའི་སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གི་སྡེ་ཚན་སྟོནམ་ཨིན་ ཁྱོད་ཀྱིས་ ངོ་རྟགས་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་གྱི་ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ ཐད་ཀར་ ཉེན་སྐྱོབ་འཕྲུལ་རིག་གི་འགྲུབ་འབྲས་འདི་བལྟ་ཚུགས། -
ཞིབ་བརྟག་ལོག་པར -གིས་ རྒྱུ་ཁུངས་
scanལས་བརྟེན་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གི་སྡེ་ཚན་སྟོནམ་ཨིན༼དབྱེ་ཁག་འདི་ནང་ ཞབས་ཏོག་གི་ཞིབ་བརྟག་ལོག་པར་བཏབ་པའི་འགྲུབ་འབྲས་དེ་ནང་ཉེན་སྲུང་གནད་དོན་བཟུམ་ཡོདཔ་དང་ ཁྱོད་ཀྱིས་ མི་རློབས་ཞིབ་བརྟག་ལོག་པར་བཏབ་པའི་འགྲུབ་འབྲས་ཡང་ རྒྱུ་ཁུངས་populationགདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་བལྟ་ཚུགས། དེ་ལས་ ཁྱོད་ཀྱིས་ ཐད་ཀར་ ལོག་པར་བཏབ་པའི་འགྲུབ་འབྲས་ཡང་ ངོ་རྟགས་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་གྱི་ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ བལྟ་ཚུགས། -
ཐོན་སྐྱེད་འཚོལ་ཞིབ་འཕྲུལ་རིག་ -གིས་ རྒྱུ་ཁུངས་
honeypotལས་བརྟེན་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གི་སྡེ་ཚན་སྟོནམ་ཨིན་ ཁྱོད་ཀྱིས་ ཐད་ཀར་ ཐོན་སྐྱེད་འཚོལ་ཞིབ་ཀྱི་འགྲུབ་འབྲས་འདི་ ངོ་རྟགས་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་གྱི་ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ བལྟ་ཚུགས། -
DDoS -གིས་ རྒྱུ་ཁུངས་
honeypot_ddos_ampལས་བརྟེན་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གི་སྡེ་ཚན་སྟོནམ་ཨིན། དེ་ཚུ་ ཐད་ཀར་རྒྱལ་ཁབ་དང་ལུང་ཕྱོག་ཚུ་ནང་ གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་དམིགས་གཏད་ཐོག་ལས་ དྲི་དྲི་ཨོ་ཨེས་ སྒྲ་སྐྱེད་འཕྲུལ་ལས་ དྲག་གནོན་འབྱུང་བར་མཐོངམ་ཨིན། ཁྱོད་ཀྱིས་ ཐད་ཀར་ སྒྲ་སྐྱེད་ཐབས་ལམ་ལག་ལེན་འདི་ ངོ་རྟགས་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་གྱི་ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ བལྟ་ཚུགས། -
ICS -གིས་ རྒྱུ་ཁུངས་
ics༼དེའི་ བཟོ་སྐྲུན་དམ་འཛིན་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་གྱི་ལོག་པར་འགྲུབ་འབྲས་ཨིན༽ལོག་པར་འགྲུབ་འབྲས་ལས་བརྟེན་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གི་སྡེ་ཚན་སྟོནམ་ཨིན། ཁྱོད་ཀྱིས་ ཐད་ཀར་ ལམ་ལུགས་ངོ་མ་ལག་ལེན་འདི་ ངོ་རྟགས་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་གྱི་ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ བལྟ་ཚུགས། -
Web CVEs -གིས་
http_vulnerableandexchangeལས་བརྟེན་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གི་སྡེ་ཚན་འདི་ སྟོནམ་ཨིན། དེའི་ སི་བིཧི་ཨི་གིས་ ང་བཅས་ཀྱི་ལོག་པ་ནང་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་ ཉེན་ཅན་ཡོངས་འབྲེལ་ ཞུ་ཡིག་འདི་ངོས་འཛིན་འབདཝ་ཨིན། ཁྱོད་ཀྱིས་ ངོ་རྟགས་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་གྱི་ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ སི་བིཧི་ཨི་ཚུ་ ཡང་ན་ གནོད་པ་འབྱུང་བའི་ཐོན་དངོས་ཚུ་བལྟ་ཚུགས།
གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་འདི་ རྒྱལ་ཁབ་ ཡང་ན་་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྡེ་ཚན་ ལུང་ཕཡོགས་དང་གླིང་ཆེད་ཚུ་ནང་ དབྱེ་དགོ
གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་རེ་རེ་བཞིན་ གནས་སྡུད་དེའི་སྐོར་ལས་ཟེར་མི་ནང་ འགྲེལ་བཤད་རྐྱབ་ཨིན།
དྲན་ཐོ་བཞག་དགོཔ་འདི་ཡང་ གཙོ་རྟགས་བཀལ་མི་ཚུ་མ་གཏོགས་ གཞཞན་མི་གནས་སདུད་ཆ་ཚང་ཅིག་མེད་པར་ སེམས་ཁར་བཞག་དགོ། དཔེ་རན་ རྒྱུ་ཐབས་ beacon འདི་གིས་ ཁྱོད་ལུ་ ལོག་སྤྱོད་བཀོད་ཁྲམ་དཔེར་སྐྲུན་འབད་མི་ སི་ཀྲུས་ཨེས་(C2s)འདི་ ཁྱོད་རའི་ལོག་པར་ནང་ འཚུལ་ཞིབ་འབད་བཅུགཔ་ཨིནམ་ད་དེ་ལས་ རྒྱུ་ཐབས་ compromised_websiteགིས་ ཁྱོད་ལུ་ ཁྱོད་རའི་ལོག་པར་ནང་མཐོང་བའི་ ཡོངས་འབྲེལ་བདེ་སྒྲིག་འགྲུལ་འབྲས་ཚུ་འཚོལ་ཞིབ་འབད་ནིའི་དལ་དབང་བྱིན་ཨིན།
མགོ་གི་བསྒྱུར་ཆའི་ནར་རིས།
མགོ་གི་ནར་རིས་ཀྱིས་ གནས་སྡུད་སྤཡོན་འབུལ་ཀྱི་དོན་ལུ་ མཐོང་འཆར་སྣ་ཚོགས་གདམ་ཁའི་འབད་བཅུགཔ་ཨིནམ་མ་ཚད་ ཐབས་འཕྲུལ་ངོས་འཛིན་དང་ གནས་སྡུད་དྲག་གནོད་གྱི་ཞིབ་རྟོག་ཚུའི་མཐོང་འཆར་དལ་དབང་བྱིནམ་ཨིན།
སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཚུ།
ག་ཅི་རང་ཨིན་རུང་ རྒྱུ་ཁུངས་ དང་ ངོ་རྟགས གཤམ་གསལ་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ མཐོང་ཚུགས་པའི་ནུས་པ་བརྩིས་ཏེ་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ཚུ་མཐོང་ཚུགས་པ་འདི་ཡང་།
- འཛམ་གླིང་གི་སབ་ཁྲ་ -ལས་ རྒྱུ་ཁུངས་ དང་ ངོ་རྟགས་གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཏེ་ འཛམ་གླིང་སབ་ཁྲ་སྟོནམ་ཨིན་ ཁྱད་རྣམ་འཐེབ་ཚུད་དགོཔ་འདི་ཡང་ མང་ཤོས་ཡོངས་དྲག་ཡོད་པའི་ རྒྱལ་ཁབ་རེདང་ རྒྱུ་ཐབས་རེའི་ངོ་རྟགས་ མི་རློབས་ལས་བརྟེན་སྔར་ག་ཨིནམ་བཟོ་བ་ མི་སྡེ་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་དང་ ལག་ལེན་ཚུ་མཐུད་འབྲེལ་ལ་སོགས་པ་ གསལ་སྟོན་བསྒྱུར་ཚུགས་པའི་ནུས་པ་དགོ
- ལུང་ཕྱོགས་ཀྱི་སབ་ཁྲ -གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་ ལུང་ཕྱོགས་དང་ མངའ་སྡེ་ནང་དབྱེ་སྟེ་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནས་ཚད་སབ་ཁྲ་སྟོནམ་ཨིན།
- སབ་ཁྲའི་ཁྱད་པར་ -འདི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་སབ་ཁྲའི་ཁྱད་པར་ཨིན།
- དུས་ཚོད་རིམ་མིག -འདི་ ཤོག་ཁྲམ་ནང་རྒྱུ་ཁུངས དང་ ངོ་རྟགས་ དུས་རིང་ལུ་ སྙོམས་སྒྲིག་འབད་མི་སྟོནམ་ཨིན། ཟིན་ཐོ་བཞག་དགོཔ་འདི་ཡང་ དེ་གིས་ གནས་སྡུད་སྡེ་ཚན་སྣ་ཚོགས་ཐོག་ལས་བཞག་བཏུབ་༼རྒྱལ་ཁབས་ཅིག་མེན༽ཨིན།
- Visualization -གིས་ སྤྱིར་སྙོམས་ཀྱི་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་པའི་གནས་གོང་བརྩིས་ཏེ་ གདམ་ཁ་ལེ་ཤ་ཐོག་ལས་ ཕབ་ལེན་གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གུར་ མཁོ་སྤྲོད་འབདཝ་ཨིན། གནས་སྡུད་ཚུ་ ཐིག་ཁྲམ་ཐོག་ལས་དང་ བཅད་ཁྲམ་ རླུང་བུར་དཔེ་ཁྲམ་དང་གཞན་ཡང་གསལ་སྟོན་འབད་ཆོགཔ་ཨིན།
ཨའི་ཨོ་ཀྲི་ཐབས་འཕྲུལ་གནས་སྡུད་༼གནས་སྡུད་ངོས་འཛིན་གྱི་ཐབས་འཕྲུལ༽
གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་ཏདང་ མཐོང་འཆར་དང་འབྲེལ་བ་གིས་ ཚོའ་བྲེལ་དང་དེའི་རྒྱུ་དངོས་ཚུ་ ངབཅས་ཀྱི་ལོག་པར་བརྒྱུད་དེ་ ངོ་འཛིན་ཐོག་ ཁྱབ་སྤེལ་ལས་བརྟེན་ ཉིན་བསྟར་བཞིན་ པར་བཏབ་མི་གྱི་ སྡེ་ཚན་གྱི་མཐའ་མཇུག་གི་དུས་སྐབས་གནོད་ཉེན་ཁྱབ་སྤེལ་འགྱོཝ་ཨིན། གནས་སྡུད་དབྱེ་ཁག་དེ་ ཚོང་འབྲེལ་པ་ དཔེ་གཟུགས་དང་ཐབས་འཕྲུལ་གྱི་དབྱེ་བ་ཚུ་ཚུདཔ་ཨིན། དེ་ཚུ་ ཡོངས་འབྲེལ་འཆར་སྒོའི་གནད་དོན་དང་ ཨེས་ཨེས་ཨེལ་/ཀྲི་ཨེལ་ཨེས་ལག་ལེན་ བརྡ་བྱང་གསལ་སྟོན་ལ་སོགས་པ་བརྩིས་ཏེ་ ཐབས་རིག་སྣ་ཚོགས་ཐོག་ལས་ ངོས་འཛིན་བའདཝ་ཨིན་ གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་ནང་ ཉེན་ཅན་ཚུ་དང་འབྲེལ་བའི་མཐའ་མཇུག་ཁྱབ་སྤེལ་སོང་མི་ དབྱེ་ཞིབ་འབད་མི་གང་རུང་གི་མི་རློབས་ཀྱི་གནས་སྡུ་རྐྱངམ་ཅིག་ཚུདཔ་ཨིན་༼དེ་ཚུ་ གདམ་འཐུ་རྒྱུ་ཁུངས་འཚོལ་ནི་ དཔེར་ན་ http_vulnerable under “སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད”
གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་མཐོང་འཆར་ཤོག་ཁྲམ་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ནང་ཚུད་ཡོད་ དེ་དང་གཅིག་ཁར་ གཤམ་གསལ་ལག་ལེན་མ་གཏོགས་ ཁྱད་པར་ཡོདཔ་འདི་ཡང་། རྒྱུ་ཁུངས་ དང་ ངོ་རྟགས་ ཁྱོད་ཀྱིས་ བལྟ་ཚུགས་༼དང་སྡེ་ཚན་ཐོག་བལྟ་ཚུགས༽ ཚོང་འབྲེལ་པ་ཚུ་, དཔེ་གཟུགས་ དང་ འཕྲུལ་ཆས་དབྱེ་བ་ ཚབ་ལུ།
གནས་སྡུད་དྲག་གནོན༔ ཉེན་ཅན།
གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་དང་ མཐོང་འཆར་དང་འབྲེལ་བ་གིས་ ངབཅས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོལ་ཞིབ་འཕྲུལ་རིག་ ཚོར་འཕྲུལ་ཡོངས་འབྲེལ་བརྒྱུད་དེ་ ཉེན་ཅན་ཚུ་ལོག་སྤྱོད་དོན་ལུ་ལག་ལེན་འཐབ་མི་ཚུའི་ ཉིན་བསྟར་ པར་བཏབ་མིའི་དྲག་གནོན་མཐོང་ཚུགསཔ་བཟོཝ་ཨིན། དེ་ནང་ཚུད་དགོཔ་འདི་ཡང་ ཐོན་སྐྱེན་ཚུ་བལྟ་ཚུགས་དགོ་ དེ་ཡང་ མང་ཤོས་སྐབས་སྐབས་རང་ དྲག་གནོན་དང་ ཁོང་ཚུ་ག་དེ་སྦེ་དྲག་གནོན་འབད་ཡི་ཤེས་ནི་༼དེ་ཡང་ ཉེན་ཅན་ཚུ་དྲག་གནོན་འབད་ཡི་ག་ དེ་ནང་ ཐད་ཀར་ སི་བིཧི་ཨི་ཚུ་ལོག་སྤྱོད་འབད་མི་ཚུད་དགོ༽ལ་སོགས་པའི་བལྟ་ནིའི་ནུས་པ་ཡོད། ཁྱོད་ཀྱིས་ ཤོག་ཁྲམ་ཚུ་ཡང་ དྲག་གནོན་དང་ཡུལ་གྱི་རྒྱུ་ཁུངས་ཐོག་ལས་ བལྟ་ཚུགས།
གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་མཐོང་འཆར་ཤོག་ཁྲམ་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ནང་ཚུད་ཡོད་ དེ་དང་གཅིག་ཁར་ གཤམ་གསལ་ལག་ལེན་མ་གཏོགས་ ཁྱད་པར་ཡོདཔ་འདི་ཡང་། ་རྒྱུ་ཁུངས དང་ tags ཁྱོད་ཀྱིས་ བལྟ་ཚུགས་༼དང་སྡེ་ཚན་ཐོག་བལྟ་ཚུགས༽ ཚོང་འབྲེལ་པ་ཚུ།, ཉེན་ཅན་ དེ་མ་ཚད་ ་རྒྱུ་ཁུངས དང་ འགྲོ་ས གི་དྲག་གནོན།
མཐོང་འཆར་དབྱེ་ཁག་ཁ་སྐོང་། ལྟ་རྟོག་ཡང་ཁ་སྐོང་བཀོད་ཡོདཔ་འདི་ཡང་།
དེ་ཡང་ གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་རྒྱུ་ཁུངས་ གློག་རིག་ཡོངས་འབྲེལ་མགྲོན་སྐྱོང་ཞིབ་རྟོགས་དྲག་གནོན་༼ཡང་ན་དྲག་གནོན་འབད་ནིའི་དཔའ་བཅམ་པར་མཐོང་བ་ གལ་སྲིད་ཁྱོད་ཀྱིས་ གནས་སྡུད་ལུ་མཐུད་འབྲེལ་འབད་ནི་དཔའ་བཅམ་མི་གུ་གདམ་ཁ་རྐྱབ་པ༽འབད་ཡོདཔར་ ཉིན་བསྟར་ཐིག་ཁྲམ་ ཁྱབ་ཆེཝ་ཡོད་པའི་ཉེན་ཅན་ལོག་སྤྱོད་སྡེ་ཚན་ཚུ་དུས་མཐུན་བཟོཝ་ཨིན།གནས་སྡུད་ཀྱི་རྒྱུ་ཁུངས་ ང་བཅས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོལ་ཞིབ་ཚོར་འཕྲུལ་ཡོངས་འབྲེལ་བརྒྱུད་དེ་སྟོན་ཡོད། གནས་སྡུད་དེ་ ཉེན་ཅན་ཚེུ་ལོག་སྤྱོད་སྡེ་ཚན་ནང་ཚུདཔ་ཨིན་ སི་ཨའི་ཨེས་ཨེ་འདི་ལུ་ ཉེན་ཅན་ལོག་སྤྱོད་༼དེ་ནང་ ཡོངས་དྲག་ཅན་གྱི་ རིན་སོམ་ཝར་སྡེ་ཚན་གྱིས་དྲག་གནོན་འབད་ཡང་ཚུད༽ཚུད་པ་དེ་མ་ཚད་ གསབ་ལེན་འཕྲུལ་རིག་འཇུག་ཚུལ་མེན་པར་ ཨའི་ཨོ་ཀྲི་འཕྲུལ་ཆས་ལུ་དྲག་གནོན་འབད་མི་ཚུདཔ་ཨིན།
འཛམ་གླིང་མཐའ་དབུས་མེད་པར་ རང་བཞིན་ཤུགས་ཀྱི་ གསལ་སྟོན་གྱི་ཁྱབ་ཆེཝ་ཡོད་པའི་ཉེན་ཅན་ལོག་སྤྱོད་དེ་སྟོནམ་ཨིན་ ཨིན་རུང་ ཁྱོད་ཀྱིས་ དམིགས་བསལ་རྒྱབ་ཁབ་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་ ཕྱིར་སེལ་རྐྱབ་དགོ་ ཡང་ན་ གསང་བའི་ཐིག་ཁྲམ་རྐྱངམ་ཅིག་བཀོད་བཞག་དགོ།
གནས་སྡུད་དྲག་གནོན༔ ཐབས་འཕྲུལ།
གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་དང་ མཐོང་འཆར་དང་འབྲེལ་བ་གིས་ ངབཅས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོལ་ཞིབ་འཕྲུལ་རིག་ ཚོར་འཕྲུལ་ཡོངས་འབྲེལ་བརྒྱུད་དེ་ ཉིན་བསྟར་ པར་བཏབ་མིའི་དྲག་གནོན་མཐོང་ཚུགསཔ་བཟོཝ་ཨིན། ང་བཅས་ཀྱི་ཉིན་བསྟར་གནས་སྡུད་ཀྱི་མངལ་དཔྱད་བརྒྱུད་དེ་ ལག་པའི་འཕྲུལ་འདིའི་ལག་པའི་མཛུབ་པར་བཏབ་ཨིན་ གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་གིས་ ཐད་ཀར་ དྲག་གནོན་དབྱེ་བ་དང་ འཕྲུལ་ཆས་ཚོང་འབྲེལ་ ཡང་ན་ དཔེ་གཟུགས་ཚུ་ འཚོལ་ཞིབ་འབད་ནི་དང་ རྒྱལ་ཁབ་ཐོག་ཕྱིར་སེལ་འབད་ནིའི་དལ་དབང་ཡོད།
གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་མཐོང་འཆར་ཤོག་ཁྲམ་ སྤྱིར་བཏང་གནས་སྡུད་ནང་ཚུད་ཡོད་ དེ་དང་གཅིག་ཁར་ གཤམ་གསལ་ལག་ལེན་མ་གཏོགས་ ཁྱད་པར་ཡོདཔ་འདི་ཡང་། རྒྱུ་ཁུངས་ དང་ ངོ་རྟགས་ཚུ་ ཁྱོད་ཀྱིས་ དྲག་གནོན་བལྟ་ཚུགས་༼དང་སྡེ་ཚན་ཐོག་བལྟ་ཚུགས༽ དབྱེ་བ་, འཕྲུལ་ཆས་ ཚོང་འབྲེལ་པ་ ཡང་ན་དཔེ་གཟུགས་ ཚབ་ལུ་ཨིན།
མཐོང་འཆར་དབྱེ་ཁག་ཁ་སྐོང་། ལྟ་རྟོག་ཡང་ཁ་སྐོང་བཀོད་ཡོདཔ་འདི་ཡང་།
དེ་ཡང་ ཁྱབ་ཆེ་ཡོད་པའི་དྲག་གནོན་འཕྲུལ་ཆས་༼ཡང་ན་དྲག་གནོན་འབད་ནིའི་དཔའ་བཅམ་པར་མཐོང་བ་ གལ་སྲིད་ཁྱོད་ཀྱིས་ གནས་སྡུད་ལུ་མཐུད་འབྲེལ་འབད་ནི་དཔའ་བཅམ་མི་གུ་གདམ་ཁ་རྐྱབ་པ༽འབད་ཡོདཔར་ ཉིན་བསྟར་ཐིག་ཁྲམ་ ཁྱབ་ཆེཝ་ཡོད་པའི་ཉེན་ཅན་ལོག་སྤྱོད་སྡེ་ཚན་ཚུ་དུས་མཐུན་བཟོཝ་ཨིན། གནས་སྡུད་ཆ་ཚང་ཚུ་ ང་བཅས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོལ་ཞིབ་ཚོར་འཕྲུལ་ཡོངས་འབྲེལ་བརྒྱུད་དེ་སྟོན་ཡོད། དེ་ཡང་ དྲག་གནོན་དབྱེ་ཁག་མཐོང་མི་ ཚོང་འབྲེལ་ ཡང་ན་ དཔེ་གཟུགས་༼གལ་སྲིད་ཡོན༽སྡེ་ཚན་ཚུདཔ་ཨིན་ ང་བཅས་ཀྱིས་ གློ་རིག་གསབ་སེན་འཕྲུལ་རིག་མཐོང་མི་དང་གཅགི་ཁར་ ཉིན་བསཏར་འཕྲུལ་ཆས་འཛུབ་པར་གྱི་ ལག་པའི་ལོག་པར་བཏབ་མི་༼ཨའི་ཨོ་ཀྲི་འཕྲུལ་ཆས་གནས་སྡུད་ལས་ཚན་ལུ་ བལྟ༽བརྒྱུད་དེ་ དྲག་གནོན་འཕྲུལ་ཆས་གཏན་བེབས་བཟོཝ་ཨིན།
རང་བཞིན་ཤུགས་ཀྱི་ ཁྱབ་ཆེཝ་ཡོད་པའི་དྲག་གནོན་འཕྲུལ་ཆས་༼རྒྱུ་ཁུངས་ཐོག༽ཀྱིས དྲག་གནོན་འབད་ཡོད་པར་མཐོང་༼དེ་ནང་ ང་བཅས་ཀྱིས་འཕྲུལ་ཆས་ངོས་འཛིན་མ་འཐབ་མ་ཚུགས་པའི་གནད་དོན་ ཡང་ན་ དཔེར་ན་ ཚོང་འབྲེལ་པ་རྐྱངམ་ཅིག་ངོས་འཛིན་འབད་ཡོདཔ༽གསལ་སྟོན་འབྱུང་བ། ཁྱོད་ཀྱིས་ དམིགས་བསལ་རྒྱབ་ཁབ་ ཡང་ན་ སྡེ་ཚན་ ཕྱིར་སེལ་རྐྱབ་དགོ་ ཡང་ན་ གསང་བའི་ཐིག་ཁྲམ་རྐྱངམ་ཅིག་གསལ་བཀོད་འབད་དགོ།